जिल्हा खनिज प्रतिष्ठानबाबत :-
जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान ही भारतातील वैधानिक संस्था आहेत ज्यांची स्थापना राज्य सरकारांनी अधिसूचनेद्वारे केली आहे. 26 मार्च 2015 रोजी खाण आणि खनिजे (विकास आणि नियमन) कायदा, 2015 मध्ये सुधारित केलेल्या खाण आणि खनिजे (विकास आणि नियमन) अधिनियम, 1957 च्या कलम 9B मधून त्यांना त्यांची कायदेशीर स्थिती प्राप्त झाली आहे. याबाबतची ही दुरुस्ती 12 जानेवारी 2015 पासून लागू झाली. त्यानुसार राज्यशासणाद्वारे प्रत्येक जिल्ह्याकरिता खनिज बाधित क्षेत्राचा विकास करण्यासाठी जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान ची स्थापना करण्याचे निर्देश आहेत. त्यानुसार कोल्हापूर जिल्ह्यामध्ये दिनांक 22-06-2017 रोजी जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान ची स्थापना करण्यात आलेली आहे.
उदिष्टे:-
जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान संस्थाचा उद्देश व्यक्तींच्या हितासाठी आणि जिल्ह्यांमध्ये खाण संबंधित कार्यांमुळे प्रभावित झालेल्या क्षेत्रांसाठी राज्य सरकारने विहित केलेल्या पद्धतीने कार्य करणे आहे.
जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान निधीतील योगदानाचे संकलन:-
1. खाण भाडेपट्टा परवाना संदर्भात खाण आणि खनिजे (विकास आणि नियमन) कायदा, 1957 (1957 चा 67) (येथे हा कायदा म्हणून संदर्भित) परिशिष्ट दोननुसार गौण खनिज साठी भरलेल्या स्वामित्वधनाच्या दहा टक्के (10%) किंवा, यथास्थिती, 12 जानेवारी 2015 रोजी किंवा नंतर मंजूर परवाना-सह-खाण भाडेपट्टा अपेक्षित; आणि
2. 12 जानेवारी 2015 पूर्वी मंजूर केलेल्या खाण भाडेपट्टा परवाना संदर्भात उक्त कायद्याच्या परिशिष्ट दोननुसार भरलेल्या प्रमुख खनिज साठी स्वामित्वधनाच्या तीस टक्के (30%). [कोळसा मंत्रालय, नवी दिल्ली, अधिसूचना 17 सप्टेंबर, 2015 G.S.R 715(E)]
निधीचा वापर:-
प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना (PMKKKY) ची व्याप्ती उद्योग, उर्जा व कामगार विभाग शासन निर्णय क्र.डीएमएफ-0621/प्र.क्र.57/उ-9 दिनांक 21-11-2022 नुसार
प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना (PMKKKY) मध्ये खालीलप्रमाणे सूचीबद्ध केलेल्या बाबीचा समावेश होतो:-
I) उच्च प्राथम्य बाबी- प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना PMKKKY निधीपैकी किमान 60% या शीर्षकांतर्गत वापरण्यात येणार आहे :-
1. आरोग्य
2. शिक्षण
3. पर्यावरण संवर्धन व प्रदूषण नियंत्रण उपाययोजना
4. इतर-
अ) पिण्याचे पाणी पुरवठा
ब) महिला व बालविकास
क) वरिष्ठ नागरिक व विकलांग व्यक्तींचे कल्याण
ड) कौशल्य विकास
II)अन्य प्राथम्य बाबी- प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना PMKKKY निधीपैकी किमान 40% पर्यंत या शीर्षकांतर्गत वापरण्यात येणार आहे :-
1. भौतिक पायाभूत सुविधा- उदा. रस्ते, पूल
2. जलसंपदा
3. ऊर्जा व पाणलोट क्षेत्र विकास
4. खनिकर्म जिल्हयातील पर्यावरण दर्जा वाढ करण्याकरिता अन्य उपाययोजना.
जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान कोल्हापूर बाबत:-
खाण व खनिजे (विकसन व विनियमन) अधिनियमन-2015 च्या कलम 9(ब) च्या तरतुदीनुसार व शासन अधिसुचना दिनांक 01/09/2016 नुसार प्रत्येक जिल्हयात जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान स्थापन करुन त्याचे नियम व कार्यपध्दती अधिसुचित करण्यात आल्या आहेत. यानुसार जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान कोल्हापूरची स्थापन करुन त्याअंतर्गत गौणखनिजावरील अंशदान/निधी संकलीत करणेकरीता खालील बँक खाती सुरु आहेत.
1. गौण खनिज साठी 10% अंशदान/निधी संकलीत करणेकरीता जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान कोल्हापूर यांचे नावे बँक ऑफ इंडिया, मुख्य शाखा कोल्हापूर येथे बचत खाते उघडण्यात आले असुन त्याचे खाते क्र.090010210000065 आहे.
2. प्रमुख खनिज साठी 30% अंशदान/निधी संकलीत करणेकरीता जिल्हा खनिज प्रतिष्ठान कोल्हापूर यांचे नावे बँक ऑफ इंडिया, मुख्य शाखा कोल्हापूर येथे बचत खाते उघडण्यात आले असुन त्याचे खाते क्र.090020110000717 आहे.