अर्थव्यवस्था

कोल्हापूरचा व्यवसाय आणि अर्थव्यवस्था

वर्षानुवर्षे कोल्हापूर जिल्ह्यात भारतात दरडोई उत्पन्न सर्वाधिक आहे.  आज, कोल्हापूर बहुसंख्य मर्सिडीजच्या कार मालकांकडे आघाडीवर आहे आणि कोल्हापूर जिल्ह्यात पसरलेल्या साखर कताई आणि कापड गिरण्यांमुळे अलिकडच्या काळात आर्थिक वाढीच्या दृष्टीने इतर शहरांपेक्षा नक्कीच पुढे चालला आहे.  महाराष्ट्र राज्यातील एक प्रमुख गंतव्य म्हणून स्वतः ची स्थापना केली. कोल्हापूर मधील उद्योगांना दोन मुख्य विभागांमध्ये विभागले जाऊ शकते

कोल्हापूरमध्ये मोठ्या प्रमाणात उद्योग

कोल्हापूर जिल्ह्यातील प्रमुख उद्योग कताई मिल्स, साखर उद्योग, कापड मिल्स आणि अभियांत्रिकी सामान, पोल्ट्री, फाऊंड्री, केमिकल्स इत्यादि क्षेत्रातील उद्योगांद्वारे समर्थित आहेत ज्यामुळे कोल्हापूर आणि त्याच्या आसपास लाखो लोकांना रोजगार मिळतो.

कोल्हापूर मधील लघु उद्योग

मोठय़ा लघु उद्योगांमध्ये ऑटो स्पेयर पार्ट्स, कास्टिंग काम, इंजिनिअरिंग वर्क्स, डिझेल इंजिन, रौप्य अलंकार आणि कोल्हापुरी चप्पल्सचे उत्पादन आहे. ग्रामीण भागातील बरेच लहान आणि छोटं उद्योग आहेत जे कौटुंबिक व्यवसायामध्ये पिढ्यांमधील हातमाग-वेटिंग, सुवर्ण स्मिथ, तेल कुरकुरीत, वीट आणि टाइल बनविणे, चामड्याच्या कामे आणि कमाना आणि काळ्यामिश्रित इत्यादी व्यवसायात चालतात. कोल्हापूर जिल्हा जे मोठ्या प्रमाणावर मोठ्या संख्येने लोकांना रोजगार देतात. उत्पादन आणि इंजिनिरिंग इंडस्ट्रीज

कोल्हापूर पश्चिम भारतातील सुप्रसिद्ध औद्योगिक केंद्र आहे. या क्षेत्रातील बॉक्साईट ठेवींनी या क्षेत्रात औद्योगिक क्रांती वाढविली आहे. गोकुलसिरीगांव आणि शिरोल यासारख्या औद्योगिक भागातील कार्यशाळा आणि फाउंड्रीज हे सर्वसामान्य ठिकाण आहेत जे एल्युमिनियमचे कास्टिंग, अलॉयज आणि बीयरिंग देतात. अभियांत्रिकी यंत्रणेव्यतिरिक्त, विविध मशीन्स, इंजिन ऑइल, कृषी अवजारे, अॅल्युमिनियम आणि तांबेच्या वायर्सचे सुटे भाग तयार केले जातात आणि आशिया, आफ्रिका आणि मध्य पूर्वमधील निर्यात केलेले देश आहेत. कोल्हापूर जिल्ह्यात सुमारे 300 फाऊंड्री युनिट असून औद्योगिक व निर्यात क्षेत्रात दरवर्षी सुमारे 15 अब्ज लोकसंख्येचा अंदाज आहे आणि ते येत्या वर्षांत वाढण्याची शक्यता आहे.

चांदी आणि सोन्याच्या उद्योग

शहरी भागात सोबतच कोल्हापूर शहराजवळील हुपरी हे गाव आजही सोने आणि चांदी उद्योगांसाठी एक व्यस्त आणि सुप्रसिद्ध स्थान बनले आहे. येथे तयार केलेली ज्वेलरी अद्वितीय आहे आणि पारंपारिक कलाकृतीमध्ये ठेवली जाते. गुळगुळीत गजबज असलेल्या गुळगुळीत गळ्यांचा किंवा वेगवेगळ्या लांबी आणि डिझाईन्सचा पाल आहे, गुज्वरा आणि विशेष प्रकारच्या हार. भारतात आणि परदेशातही सुपारीची मागणी होत आहे. कोल्हापूर आणि मिरज, सांगली आणि बेळगाव सारख्या शहरांमध्ये ज्वेलरीच्या दुकाने या क्षेत्रातील आणि इतरत्र अशा दागिने सापडणार्या स्त्रियांना हपारी दागिन्यांची विक्री करून चांगले काम करतात. कोल्हापुरी साज कोल्हापूरची खासियत अमेरिका व ऑस्टलियासारख्या देशांमध्ये निर्यात केली जाते. या उद्योगात दरवर्षी कोट्यावधीचा वार्षिक उलाढाल असते आणि कोल्हापूर आणि आसपासच्या हजारो कारागीर आणि व्यापार्यांना रोजगार देतो

कोल्हापूरमधील कृषी उद्योग

कोल्हापूर जिल्ह्यात आणि आसपासची सुपीक कृषी जमीन असणे कोल्हापूरमधील अर्थव्यवस्थेचे कणा आहे. मोठ्या प्रमाणात शेती व ऊस हे पीक घेतले जात आहेत. भारतात भारतातील गुगलचा सर्वात मोठा उत्पादक देश आहे. कोल्हापूर जिल्हा अनेक वर्षांपासून ऊस आणि गुळाचे उत्पादन करीत आहे. गूळ शेतीद्वारा शेतक-याच्या वतीने भारताच्या इतर भागावर विकला जातो. कोल्हापूरची गूळ देखील आशिया, आफ्रिका आणि इतर खंडातील देशांना निर्यात केली जाते. कोल्हापूर जिल्ह्यात अनेक साखर रिफायनरीजची उपस्थिती आहे आणि एकत्रितपणे ते 5000000 मेट्रिक टन ऊस लागवडीची प्रक्रिया करतात. कोल्हापूरचे ऊस शेतकरी स्वतः अर्थसंकल्पात अंदाजे 13 अब्ज आणतात. या प्रदेशातून साखर भारतात आणि परदेशात निर्यात केली जाते.

कोल्हापूरमधील कापड उद्योग

कोल्हापूर उद्योग मुख्यत: वस्त्रोद्योग उद्योगाद्वारा चालविला जातो आणि प्रामुख्याने स्थानिक उत्पादक आणि मारवाडी राजस्थानी व्यापार्यांनी व्यापला आहे. इचलकरंजी, कोल्हापूर जिल्ह्यातील एक शहर भारतात सर्वात जुने वस्त्रोद्योग उद्योग आहे. “महाराष्ट्र शासनाचा मँचेस्टर” म्हणून ओळखले जाणारे इचलकरंजी जवळजवळ 5000 टेक्क्सोले कारखाने आहेत आणि एसएमएसाठी भारतातील सर्वात मोठे केंद्र म्हणून ओळखले जाते; काही दशके पूर्वी इचलकरंजी कापसाच्या पपलिन, अंधेरी व कापूस साड्यासारख्या कापड उत्पादनांसाठी प्रसिद्ध होती पण बदलत्या काळातील आणि तांत्रिक प्रगतीमुळे कोल्हापूर आता भारताच्या रेमंड्स, अरमानी, केन प्रजासत्ताक, ह्यूगो बॉस, पॉल स्मिथ आणि अनेक शहरातील उत्पादित कापड उत्पादनांची विक्री संपूर्ण भारतभर विकली जाते